Een paniekaanval tijdens de overgang
Een paniekaanval uit het niets. Stel je voor: je rijdt al jaren zonder moeite overal heen. Van de boodschappen tot een vakantie naar Zuid-Frankrijk, autorijden voelt als vrijheid. En dan ineens, midden op de snelweg, slaat je lijf op tilt. Je handen worden klam, je hart bonst alsof er een alarm afgaat, je hoofd zegt dat er iets helemaal mis is. Met tranen in je ogen zet je de auto aan de kant. Vanaf dat moment is autorijden niet meer vanzelfsprekend. De angst neemt het over.
Zo begon het voor Martine die ik onlangs sprak tijdens een 1 op 1 consult. En weet je…. zo begon het destijds ook voor mij, begin veertig. Autorijden, dat ooit gewoon een ritje was, veranderde in een zenuwslopende beproeving.
Dit is geen zeldzaam verhaal. In mijn praktijk tijdens mijn consults en ook tijdens de 'Hormonen en Thee avonden' hoor ik het keer op keer terug. Niet altijd over autorijden, soms over het naar kantoor gaan of een sociale afspraak of zomaar midden in de nacht. Angst die uit het niets lijkt te komen. Paniek die je niet van jezelf kent.
Maar waarom juist nú? Waarom juist in deze fase van het leven?
Communicatie tussen eierstokken en hersenen moet opnieuw worden uitgevonden
De overgang is een periode waarin er van alles verandert in je hersenen. Niet alleen omdat je eierstokken minder oestrogeen maken, maar vooral omdat de communicatie tussen je eierstokken en je hersenen opnieuw moet worden uitgevonden. Het is alsof er een oude telefoonlijn wordt afgesloten en je brein opeens moet overschakelen op een nieuw systeem. En zoals iedereen weet die ooit van provider is gewisseld: dat gaat vaak met haperingen.
Oestrogeen daalt niet in een rechte lijn. Het schommelt. Soms schiet het omhoog, dan weer omlaag. Je hersenen moeten steeds die golfbeweging opvangen en dat vraagt veel.
Door die hormonale schommelingen raakt je brein wat uit balans. Het deel dat je normaal helpt om rustig te blijven en dingen in perspectief te zien (je frontale cortex) krijgt minder grip. Terwijl je alarmsysteem (de amygdala) juist sneller aanslaat. Ook stoffen die je normaal kalmeren, zoals serotonine en GABA, worden minder stabiel. Het resultaat? Je emotionele evenwicht raakt sneller verstoord, waardoor angst of paniek eerder de kop kan opsteken.
Stress en de overgang
Daar komt nog iets bij. Normaal remt oestrogeen je stresssysteem een beetje af. Maar als dat hormoon daalt, valt die natuurlijke rem weg. Je bijnieren maken daardoor sneller cortisol aan; ons belangrijkste stresshormoon.
Het gevolg: je lichaam schiet makkelijker in de stressstand en je hersenen hebben minder kracht om dat af te remmen. Zo ontstaat een voedingsbodem voor angst of paniek. Het lijkt misschien alsof het uit het niets komt, maar in werkelijkheid is je systeem zich opnieuw aan het instellen.
Het goede nieuws: dit is meestal tijdelijk. Naarmate je hormonen zich meer stabiliseren, passen je hersenen zich aan de nieuwe situatie aan. Je brein heeft namelijk het vermogen om zich opnieuw te organiseren en verbindingen te leggen. Zo ontstaat er een nieuw evenwicht.
En daarmee nemen angst- en paniekklachten vaak vanzelf weer af. Alleen al weten dat dit niet voor altijd is, geeft vaak veel rust.
Je lichaam kan nog steeds oestrogeen aanmaken
Biologisch gezien is de overgang eigenlijk een soort masterproef. Net als een zwangerschap: een periode waarin je lichaam moet laten zien hoe goed het zich kan aanpassen.
En dat kunnen we. Je lichaam beschikt over meerdere manieren om nog steeds oestrogeen te maken: je bijnieren produceren kleine hoeveelheden, in je vetweefsel kan testosteron worden omgezet in oestrogeen en zelfs je darmflora helpt mee door oestrogeen te recyclen.
Het gaat dus niet meer om grote hoeveelheden, maar om leren omgaan met wat er wél is. Hoe beter je lichaam zich aanpast, hoe minder klachten je ervaart. Dat aanpassingsvermogen – wat ik vaak vitaliteit noem – kun je versterken en voeden.
Hoe doe je dat? Niet door het wiel opnieuw uit te vinden, maar juist door je lijf de basis-ingrediënten te geven die het altijd al kent. Denk aan:
Genoeg daglicht zodat je biologische klok weet hoe laat het is en alle processen in je lichaam op tijd kan laten afspelen.
Rust en slaap zodat je hersenen de energie hebben om te schakelen.
Beweging
Vezels en water, simpel maar essentieel voor een soepel werkend systeem. Voeding die je echt voedt.
En misschien wel het belangrijkste: verbinding met anderen. Want we zijn kuddedieren, ons brein kalmeert pas echt in contact.
Aanpassen aan een nieuwe balans
Ik hoor vaak de slogan “wij willen onze hormonen terug”. Begrijpelijk, want het klinkt alsof daarmee alle klachten opgelost kunnen worden. Maar biologisch klopt dat niet: ons lijf is niet gebouwd om ons hele leven dezelfde hoge hormoonspiegel te hebben. Het kan zich aanpassen aan een nieuwe balans. Met de tijd en goede ondersteuning lukt dat vaak prima.
Dat betekent niet dat hormonen nooit een rol mogen spelen. Voor sommige vrouwen kan hormoontherapie tijdelijk een waardevolle steun zijn om beter door een pittige periode heen te komen. Maar het is geen verplicht pad en zeker geen wondermiddel. Uiteindelijk draait het om je eigen aanpassingsvermogen en dat kun je versterken met leefstijl, rust, beweging, voeding en verbinding.
Voor Martine was het een opluchting om te begrijpen dat haar paniekaanvallen verklaarbaar waren. Dat ze niet “gek” werd, maar dat haar brein tijdelijk minder ruimte had om emoties te relativeren. Samen maakten we een plan: beter slapen, beter eten, meer bewegen en ontspanning. Geen standaardprotocol, maar een persoonlijk overgangsrecept. En met die kennis kwam er weer lucht.
Daarom besteed ik in mijn Huiskamercolleges “Hormonen & Thee” veel aandacht aan dit mentale stuk. Het is één van de meest gehoorde klachten en vaak ook de meest verborgen. Want angst draag je vaak in stilte. Door het te begrijpen, er woorden aan te geven en de logica van je lijf te zien, haal je het taboe eraf. En dat maakt al het verschil.
Wil je er zelf mee aan de slag?
En zelf leren hoe je je eigen plan van aanpak maakt?
In plaats van losse puzzelstukjes of goedbedoelde adviezen van anderen, stel je met de Overleef De Overgang Methode je eigen routekaart samen. Een aanpak die niet kant-en-klaar van iemand anders is over te nemen, maar die helemaal bij jou past. Jouw unieke overgangsrecept, opgebouwd uit de ingrediënten die jíj nodig hebt om weer stevig in je schoenen te staan.
Tijdens de Overleef De Overgang Methode ontdek je stap voor stap wat jouw lijf en leven nodig hebben om je hormonen weer in balans te brengen. En je leert ook: het recept is geen statisch plan. Soms heb je wat meer van het ene ingrediënt nodig en soms juist minder van het ander. Door inzicht te krijgen in wat voor jou werkt, weet je hoe je kunt bijsturen wanneer het even minder gaat. Daardoor kun je jezelf steeds sneller en makkelijker herpakken.
De Overleef De Overgang methode rust op twee pijlers:
1. Inzicht in jezelf.
Je weet natuurlijk al veel over je eigen lichaam. Maar met de invulschema’s die je bij de ODO krijgt, leg je verbanden die je misschien nog niet eerder zag. Je volgt bijvoorbeeld je slaap, stress, daglicht en voeding en ontdekt hoe dit samenhangt met je klachten.
2. Betrouwbare kennis over de overgang.
Ik geef je een stevig fundament met 8 basisvideo’s (plus een bonusvideo), waarin ik je meeneem door de nieuwste wetenschappelijke inzichten over de overgang en vrouwengezondheid. Eindelijk begrijp je wat er in je lijf gebeurt. Helder uitgelegd, zonder onnodig ingewikkelde taal.
Die combinatie – jouw persoonlijke inzichten én betrouwbare kennis – vormt de sleutel tot je eigen overgangsrecept. En daarmee neem jij de regie weer terug.
Naast de video’s ontvang je praktische hand-outs die je helpen om meteen zelf aan de slag te gaan. Zodat je niet blijft hangen in theorie, maar jouw plan direct in de praktijk brengt.
Download de Overleef De Overgang Methode
Je overgangsklachten goed in kaart brengen met de gratis Green Scale Score Lijst
Iedereen denkt bij de overgang direct aan opvliegers en nachtelijk zweten, maar er zijn nog zoveel meer klachten die écht vaak voorkomen bij vrouwen in de overgang.
Om overgangsklachten goed in kaart te brengen, wil ik je aanraden om de Green Scale Score lijst in te vullen. Mijn advies is om dit elke 6 maanden te doen zodat je bijhoudt of er wat veranderd is. Of de situatie verbetert, verslechtert of hetzelfde blijft.
De Green Scale-scorelijst een hulpmiddel om de ernst van overgangsklachten bij vrouwen te beoordelen. Het is een vragenlijst waarbij verschillende symptomen worden beoordeeld op intensiteit. De uiteindelijke score geeft een indicatie van hoe ernstig de overgangsklachten zijn, wat kan helpen bij het bepalen van passende behandelingen of interventies.
De Green Scale Score lijst is ook handig om mee te nemen als je een afspraak inplant met een zorgverlener of als je bij mij een consult wilt boeken.
Download hier gratis de Green Scale Scorelijst en breng je overgangsklachten in kaart.