Hoe weet je of je al in de overgang zit?
Er is geen lampje dat gaat branden. Er is ook geen officiële checklist. Er bestaat geen bloedtest die onomstotelijk zegt: ja, jij bent in de overgang. En toch… gebeurt er van alles in je lijf.
Veel vrouwen beginnen zich ergens tussen hun 35e en 55e af te vragen: Is dit nou de overgang?
Het korte antwoord is: waarschijnlijk wél.
Het lange antwoord? Dat leg ik je graag uit.
Waarom bestaat er geen test om te testen of je in de overgang zit?
Kan je niet gewoon even bloed laten prikken om te weten of je in de overgang bent? Het klinkt logisch, maar helaas: zo werkt het niet. Waarom niet? Omdat je hormoonspiegels continu schommelen. Zelfs binnen één dag. Je FSH (follikelstimulerend hormoon) kan vandaag verhoogd zijn en volgende week weer normaal. Je oestrogeen kan de ene maand pieken, de andere maand kelderen.
Een bloedtest is dus een momentopname. En die zegt weinig over het proces waar je in zit.
De enige “meetbare mijlpaal” is de menopauze: het moment dat je twaalf maanden geen menstruatie hebt gehad. Maar let op: dat is een terugblik. Pas ná die twaalf maanden weet je dat je in de menopauze zit. Maar dat houdt dan niet in dat de overgang klaar is.
De overgang is namelijk geen moment, maar een proces
Pas in de overgang als de menstruatie stopt?
Veel vrouwen (en artsen!) denken dat je 'in de overgang bent' zodra je menstruatie stopt. Maar dat is alleen het teken dat je vruchtbaarheid voorbij is. De jaren daarvoor – soms wel 5 tot 10 jaar – verandert er al van alles in je lichaam. Je eierstokken worden langzaam minder actief, de hormoonproductie daalt en je systeem gaat zoeken naar een nieuw evenwicht. En juist dat zorgt voor klachten. Belangrijk om te realiseren als je jezelf afvraagt; ben ik nu in de overgang?
Pre- en post-menopauze
Veel klachten beginnen dus vóór de menopauze. Dat noemen we de pre-menopauze. En de klachten gaan na de menopauze ook nog een tijd door. Dat noemen we de post-menopauze. De overgang is dus een langdurige fase van soms wel 15 jaar van reorganisatie. Geen defect, maar een natuurlijke herschikking van je hormonale systeem.
Verder is het belangrijk om te weten dat geen enkele vrouw hetzelfde is. Klachten kunnen soms vaag zijn en enorm verschillen per vrouw. Er zijn wel typische klachten zoals opvliegers of nachtzweten, maar lang niet iedere vrouw heeft daar (vaak) last van. Er zijn nog legio van (vage) klachten die ook hormoon gerelateerd zijn, maar veel minder bekend zijn.
De vraag; “zit ik al in de overgang” Is dus best lastig te beantwoorden. Laten we het toch proberen.
Hoe weet je of je in de overgang zit?
Het is belangrijk dat je je lijf leert lezen. Dat je gaat observeren wat er verandert. En dan moet je daar natuurlijk ook serieus naar luisteren. Let bijvoorbeeld op de volgende drie punten:
De verandering in je cyclus
Is jouw cyclus korter of langer dan normaal? Heb je heviger bloedverlies of juist maandenlang niets? Ben je langer of juist korter ongesteld? Dit komt doordat de samenwerking tussen je hersenen en je eierstokken aan het verschuiven is. Het is een indicatie dat de overgang waarschijnlijk begonnen is.Slaapproblemen
Word je ’s nachts vaker wakker, vooral in de tweede helft van de nacht?
Dat kan te maken hebben met hormonale veranderingen. Eén van de eerste hormonen die daalt in de overgang is progesteron — een hormoon dat rustgevend werkt en bijdraagt aan een goede nachtrust. Minder progesteron betekent vaak onrustiger slapen, lichter slapen en vaker wakker worden. Ook oestrogeen daalt, en dat heeft weer invloed op je temperatuurregulatie (nachtelijk zweten, warm wakker worden) en op je stemming. Het maakt dat je sneller wakker wordt en moeilijker weer inslaapt. Slaapproblemen zijn dan ook een veelvoorkomend eerste signaal van de overgang. Niet raar. Wel vervelend. En wél logisch.Meer stressgevoeligheid
Ben jij gevoeliger geworden voor stress? Ook dat kan betekenen dat de overgang is begonnen. Laten we hier wat dieper op in gaan.
Wat hebben stress en de overgang met elkaar te maken?
Heel veel. Eén van de eerste hormonen die daalt als je in de overgang komt is progesteron.
En progesteron is niet alleen een vruchtbaarheidshormoon. Het is ook een rustgever.
Progesteron werkt kalmerend op je zenuwstelsel, het bevordert diepe slaap en helpt je om prikkels te reguleren. Minder progesteron betekent dus: een lager stressbuffervermogen.
Dat verklaart waarom je in de overgang:
sneller overprikkeld kunt raken
minder veerkrachtig reageert op drukte, deadlines of gezinsdynamiek
gevoeliger bent voor geluid, licht of chaos
je eerder huilerig, boos of ‘op’ voelt, ook als er niets geks aan de hand lijkt
En dat alles bovenop wat je al draagt in het dagelijks leven.
Je stress-systeem bestaat uit onder andere je hersenen, de bijnieren en het zenuwstelsel en zij zorgen samen voor actie en alertheid. Het stress-systeem moet door de daling van progesteron harder werken. Terwijl je herstel- en rustsysteem juist minder ruimte krijgt. Daardoor lijkt het alsof je voortdurend aan staat terwijl je accu sneller leegloopt. Het is dan ook geen zwakte, maar gewoon logica dat je lijf grenzen gaat stellen
Kunnen we met minder oestrogeen leven?
Je lijf doet het goed; ook met minder oestrogeen. We denken vaak dat ons lijf “iets mist” na de overgang. Alsof je motorolie opraakt en alles vastloopt. Maar dat is niet hoe het werkt. Je lichaam weet hoe het moet functioneren met minder oestrogeen. Het heeft er een plan voor.
Je vetweefsel neemt deels de oestrogeenproductie over. Je hersenen passen zich daarop aan. Je stofwisseling en allerlei andere processen zoeken vervolgens een nieuw evenwicht. Dat vraagt tijd, aandacht en soms ook wat hulp.
Maar je lijf is niet stuk, het is zich aan het herinrichten. Ook al voelt het soms verwarrend, vermoeiend of instabiel: je lichaam weet precies wat het doet.
Nog een laatste tip als je twijfelt of je in de overgang zit
In plaats van jezelf af te vragen “Ben ik er al in?”, kun je je beter afvragen:
“Wat merk ik bij mezelf en hoe kan ik daar goed mee omgaan?”
Als je gaat herkennen wat er speelt, kun je ook beter kiezen wat je nodig hebt.
Je overgangsklachten goed in kaart brengen met de gratis Green Scale Score Lijst
Iedereen denkt bij de overgang direct aan opvliegers en nachtelijk zweten, maar er zijn nog zoveel meer klachten die écht vaak voorkomen bij vrouwen in de overgang.
Om overgangsklachten goed in kaart te brengen, wil ik je aanraden om de Green Scale Score lijst in te vullen. Mijn advies is om dit elke 6 maanden te doen zodat je bijhoudt of er wat veranderd is. Of de situatie verbetert, verslechtert of hetzelfde blijft.
De Green Scale-scorelijst een hulpmiddel om de ernst van overgangsklachten bij vrouwen te beoordelen. Het is een vragenlijst waarbij verschillende symptomen worden beoordeeld op intensiteit. De uiteindelijke score geeft een indicatie van hoe ernstig de overgangsklachten zijn, wat kan helpen bij het bepalen van passende behandelingen of interventies.
De Green Scale Score lijst is ook handig om mee te nemen als je een afspraak inplant met een zorgverlener of als je bij mij een consult wilt boeken.
Download hier gratis de Green Scale Scorelijst en breng je overgangsklachten in kaart.